Avestruces en Hispania

  1. Padilla-Sánchez, Juan E. 1
  2. Ramallo Asensio, Sebastián F. 1
  3. Morales Muñiz, Arturo 2
  1. 1 Universidad de Murcia
    info

    Universidad de Murcia

    Murcia, España

    ROR https://ror.org/03p3aeb86

  2. 2 Universidad Autónoma de Madrid
    info

    Universidad Autónoma de Madrid

    Madrid, España

    ROR https://ror.org/01cby8j38

Revista:
Pyrenae: revista de prehistòria i antiguitat de la Mediterrània Occidental

ISSN: 0079-8215 2339-9171

Año de publicación: 2022

Volumen: 53

Número: 1

Páginas: 203-216

Tipo: Artículo

Otras publicaciones en: Pyrenae: revista de prehistòria i antiguitat de la Mediterrània Occidental

Resumen

Se detalla el hallazgo de un tarso-metatarso de avestruz, recuperado en un basurero ubicado sobre el mercado/almacén que desde mediados del siglo v d. C. a principios del vi d. C. se situó sobre el teatro romano de Cartagena. La presencia del ave, asociada a estructuras tardías superpuestas al edificio de espectáculos en esta zona portuaria, arroja luz sobre el comercio, la sociedad y la cultura del momento. En claro contraste con la abundancia de evidencias en las fuentes clásicas e iconográficas, solo tres restos de avestruces han podido atestiguarse hasta la fecha en registros arqueológicos del ámbito mediterráneo.

Información de financiación

Este trabajo se ha realizado en el marco del proyecto de investigación Carthago Nova desde su entorno litoral. Paleotopografía y evolución medioambiental del sector central del sureste ibérico. Dinámica poblacional y productiva (HAR2017-85726-C2-1-P), del Ministerio de Ciencia e Innovación, Agencia Estatal de Investigación,10.13039/501100011033/, parcialmente financiado con fondos FEDER: Una manera de hacer Europa

Financiadores

Referencias bibliográficas

  • ARNAUD, P., 2005, Les routes de la navigation antique. Itinéraires en Méditerranée, Editions Errance, París.
  • BLÁZQUEZ, J. M., 1974, Circo y fieras en la Roma antigua. Pantomimas y naumaquias, Jano 119, 91-97.
  • BRYSBAERT, A., 2013, «The chicken or the egg?» Interregional contacts viewed through a technological lens at Late Bronze Age Tiryns, Greece, Oxford Journal of Archaeology 32/3, 233-256.
  • CALVO, C., 1990, Opiano: De la caza. De la pesca, Biblioteca Clásica Gredos 134, Gredos, Madrid.
  • CAMPS-FABRER, H., 1995, L’homme et l’autruche à travers le temps, en R. CHENORKIAN (ed.), L’homme méditerranéen. Mélanges offerts à Gabriel Camps, professeur émérite de l’Université de Provence, Publications de l’Université de Provence, Aix-en-Provence, 427-452.
  • CANTÓ, J., 2002, Plinio el Viejo: Historia natural, Letras Universales, Cátedra, Madrid.
  • CEREZO ANDREO, F., 2016, Los puertos antiguos de Cartagena. Geoarqueología, Arqueología Portuaria y Paisaje Marítimo. Un estudio desde la Arqueología Náutica [en línea], Tesis doctoral, Universidad de Murcia, Murcia. Disponible en <https://digitum.um.es/digitum/handle/10201/58/browsetype=author&order=ASC&rpp=20&value=Cerezo+Andreo%2C+Felipe>.
  • CRAMP, S., 1975, Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa. Vol. 1: Ostrich to Ducks, Oxford University Press, Oxford.
  • CROMPTON, W. M., 1918, A Carved Slate Palette in the Manchester Museum, The Journal of Egyptian Archaeology 5/1, 57-60.
  • DE GROSSI MAZZORIN, J., 1995, La fauna rinvenuta nell’area della Meta Sudans nel quadro evolutivo degli animali domestici in Italia, en R. PERETTO (ed.), Atti del I Convegno Nazionale di Archeozoologia(Rovigo, 5-7 marzo 1993), Padusa Quaderni 1, 309-318.
  • DE GROSSI MAZZORIN, J., MINNITI, C. y REA, R., 2005, De ossibus in anphitheatro Flavio effossis: 110 anni dopo i rinvenimenti di Francesco Luzj, en G. MALERBA y P. VISENTINI (eds.), Atti del 4º Convegno Nazionale di Archeozoologia(Pordenone, 13-15 novembre 2003), Quaderni del Museo Archeologico del Friuli Occidentale 6, 337-348.
  • GIBBON, E., 1910, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire.Volume I, Fred de Fau & Company, Nueva York.LUZJ, F.,1894,De ossibus in Anphytheatro Flavio effossis, Ephemeride Zoologicae Res 1/1, 3-7.
  • MARTÍN, J. A., 2018, Abastecimiento, transformación y comercialización de las cáscaras de huevo de avestruz en la Península Ibérica e islas Baleares durante el i milenio a. C., Antiquitas30, 23-31.
  • MORALES-MUÑIZ, D. C., 2000, La fauna exótica en la Península Ibérica: apuntes para el estudio del coleccionismo animal en el Medievo hispánico, Espacio, Tiempo y Forma, Serie III, H.ª Medieval 13, 233-270.
  • MOTA, J., MATTOS, R., LÚCIA, V. y ROSSI, N., 1965, Livro das Aves, Instituto Nacional do Livro / MEC, Río de Janeiro.
  • OPENSHAW, P., 1993, Transportation of wild herbivores, en A. MCKENZIE (ed.), The capture and care manual: capture, care, accommodation and transportation of wild African animals, Wildlife Decision Support Services, Sudáfrica, 194-199.
  • PADILLA, J. E., MORALES, A. y RAMALLO, S. F., 2019, Recursos y hábitos de consumo de la cabaña ganadera en Carthago Spartaria en época bizantina, Zephyrus LXXXIII/1, 165-183.
  • PAJUELO, A., 2016, Los restos de animales de Montelirio, en A. FERNÁNDEZ, L. GARCÍA y M. DÍAZ-ZORITA (eds.), Montelirio. Un gran monumento megalítico de la Edad del Cobre, Junta de Andalucía, Consejería de Cultura, Sevilla, 455-467.
  • PASTOR, B. (ed.), 1987, Marco Gavio Apicio: Cocina romana, Editorial Coloquio, Madrid. PELLICER, M., 1995, Las culturas del neolíticocalcolítico en Andalucía Oriental, Espacio, Tiempo y Forma, Serie I, Prehistoria y Arqueología 8, 81-134.
  • PÉREZ, J., BERROCAL, M. C. y FERNÁNDEZ, F., 2014, El ocaso de los edificios de Spectacula en Hispania: el anfiteatro romano de Carthago Nova, en S. F. RAMALLO y A. QUEVEDO (eds.), Las ciudades de la Tarraconense oriental entre los s. ii-iv d. C.: evolución urbanística y contextos materiales, Editum, Murcia, 321-339.
  • PICÓN, V. y CASCÓN, A. (eds.), 1989, Historia Augusta, Clásica, Akal, Madrid.
  • PIMENTA, C. y MORENO-GARCÍA, M., 2007, A Arqueologia e as avestruzes na Península Ibérica, Pardela 29, 24-25.
  • PRUMMEL, W., 1997, Evidence for hawking (falconry) from bird and mammal bones, International Journal of Osteoarchaeology 7, 333-338.
  • PUYOL, J., 2010, Jerónimo Münzer. Viaje por España y Portugal en los años 1494 y 1495, Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, Alicante, 78-83.
  • QUEVEDO, A., 2019, Dinámicas comerciales entre Hispania y Mauretania Caesariensis. Algunas reflexiones a partir de la evidencia cerámica (ss. i-v d. C.), Zephyrus 83, 59-77.
  • RAMALLO, S. F., 2000, Carthago Spartaria, un núcleo bizantino en Hispania, en G. RIPOLL y J. M. GURT ESPARRAGUERA (eds.), Sedes regiae (ann. 400-800), Reial Acadèmia de Bones Lletres, Barcelona, 579-611.
  • RAMALLO, S. F., 2007, Una experiencia en la recuperación del patrimonio arqueológico: el teatro de Carthago Nova, Mainake 29, 139-164.
  • RAMALLO, S. F., 2019, Problemas en torno a la conquista de Qart Hadasth por Escipión. Nuevos datos desde la geoarqueología, en B. VALLORI, C. RUEDA y J. P. BELLÓN (eds.), Accampamenti, guarnigioni e assedi durante la Seconda Guerra Punica e la conquista romana (secoli iii-i a. C.): prospettive archeologiche, Quasar, Roma, 9-28.
  • RAMALLO, S. F. y RUIZ, E., 1998, El teatro romano de Cartagena, KR Editorial, Murcia.
  • RAMALLO, S. F., RUIZ, E., MURCIA, A. J. y GUILLERMO, M., 2013, La secuencia históricoarqueológica del Cerro de la Concepción a través del material cerámico, Anales de Prehistoria y Arqueología 29, 11-22.
  • RAMALLO, S. F., SAN MARTÍN, P. A. y RUIZ, E., 2002, Excavaciones arqueológicas en el teatro romano de Cartagena. Campaña de 1995, Memorias de Arqueología 10, 295-333.
  • REBELO, M. I., 1999, Livro das Aves, Edições Colibri, Lisboa.
  • REESE, D. S., 1985, Appendix III. Shells, ostrich eggshells and other exotic faunal remains from Kition, en V. KARAGEORGHIS y M. DEMAS (eds.), Excavations at Kition. V: The Pre-Phoenician Levels, Part II, Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, 371-382.
  • RICHTER, W., 1975, Der kleine Pauly, Vol. 5, Col. 396, s. v. Strauss.
  • RUIZ, C., 1990, Ibn al-Durayhim al-Mawsili: Libro de la utilidad de los animales, Editorial Patrimonio Nacional, Madrid.
  • SHANAWANY, M. M., 1999, Ostrich production systems. Part I: A review, FAO Animal Production and Health, Paper 144, Roma.
  • TORRES, J., 1990, Herodiano: Historia del Imperio romano después de Marco Aurelio, Traducción, introducción y notas, Biblioteca Clásica Gredos 80, Gredos, Madrid.
  • TOYNBEE, J. M. C., 1973, Animals in Roman Life and Art, Pen and Sword Archaeology, Yorkshire.
  • VARA, J., 1989, Claudio Eliano: Historia de los animales, Clásica, Akal, Madrid.
  • VARBANOV, I., 2002, Greek Imperial Coins and Their Values. The Local Coinages of the Roman Empire. Vol. III: Thrace, Adicom Publications, Burgas.
  • VUKOVIĆ, S. I., 2015, Životinje u rimskim amfiteatrima. Studija slučaja amfiteatra u Viminacijumu (Animals in Roman amphitheatres. Viminacium amphiteatre case study) [en línea], Tesis doctoral, Belgrado. Disponible en <http:// nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/27014/ Disertacija453.pdf>.